Türkiye-Avustralya siyasi ilişkiler, 02.03.2015

Türkiye ile Avustralya arasında diplomatik ilişkiler 1967 yılında tesis edilmiştir. Kanberra Büyükelçiliğimiz 28 Şubat 1967’de faaliyete başlamıştır. Ülkemizin Avustralya nezdindeki ilk Büyükelçisi Sayın Baha Vefa Karatay’dır.

Sidney Başkonsolosluğumuz 1969, Melburn Başkonsolosluğumuz ise 1973 yılında hizmete açılmıştır. Ülkemizin Avustralya’da ayrıca Brisbane'da Fahri Konsolosluğu mevcuttur.

Vatandaşlarımız ile yabancılara sunulan konsolosluk hizmetleri açısından, Başkonsolosluklarımız arasında eyalet bazında bir görev paylaşımı sözkonusudur. Bu çerçevede Melburn Başkonsolosluğumuzun görev çevresi, Victoria, South Australia, Western Australia ve Tasmania eyaletleridir. Bu eyaletler dışında kalan tüm Avustralya ise Sidney Başkonsolosluğumuzun görev çevresini teşkil etmektedir.

Avustralya’nın Ankara Büyükelçiliği 23 Nisan 1968’de açılmıştır. Sir Alan McNicoll, 25 Ağustos 1968 tarihinde Avustralya’nın ilk Ankara Büyükelçisi olarak görevine başlamıştır. Avustralya’nın ülkemizde ayrıca İstanbul Başkonsolosluğu ile Çanakkale Konsolosluğu mevcuttur.

Türkiye-Avustralya ilişkilerinin tarihinde Türk ve ANZAC ordularını karşı karşıya getiren Çanakkale Savaşları önemli yer tutmaktadır. İki ülke arasında dünyada eşi bulunmayan bir şekilde, şiddetli bir savaş sırasında başlamış karşılıklı saygı ve dostluk duyguları, pekişerek günümüze kadar devam etmiştir. Ulu Önder Atatürk, bu dostluğun bir ifadesi olarak 1934 yılında Avustralyalı ve Yeni Zelandalı annelere aşağıdaki mesajı göndermiştir:

“Uzak memleketin toprakları üstünde kanlarını döken kahramanlar: burada dost bir vatanın toprağındasınız. Huzur ve sükun içinde uyuyunuz. Uzak diyarlardan evlatlarını harbe gönderen analar; gözyaşlarınızı dindiriniz, evlatlarınız bizim bağrımızdadır. Huzur içindedirler ve huzur içinde rahat rahat uyuyacaklardır. Bu toprakta canlarını verdikten sonra artık bizim evlatlarımız olmuşlardır.”

Çanakkale Kara Savaşlarının Yıldönümü Anma Törenleri, her yıl 24-25 Nisan tarihlerinde Çanakkale’de Avustralya’dan geniş bir katılımla gerçekleştirilmektedir.

Avustralya’da yaşayan Türk toplumu iki ülke arasında önemli bir dostluk köprüsü oluşturmaktadır. Çanakkale Savaşları ve Avustralya'daki yaklaşık 150 bin kişilik Türk toplumunun varlığına dayanan ikili ilişkilerimiz, ülkemiz karşıtı lobilerin olumsuz faaliyetlerine rağmen, karşılıklı üst düzey ziyaretler ile gelişme eğilimini sürdürmektedir. Türkiye ve Avustralya, ortak değerleri paylaşan iki ülke olarak uluslararası forumlarda da işbirliği içinde hareket etmekte, benzer görüşleri paylaşmaktadır.

Aralık 2009'da Avustralya Temsilciler Meclisi Başkanı Sayın Harry Jenkins'in ülkemizi ziyaretinin ardından Genel Vali Sayın Quentin Bryce, Nisan 2010'da Türkiye'yi ziyaret etmiştir. Ziyaret sırasında, Çifte Vergilendirmenin Önlenmesi Anlaşması (ÇVÖA) ve Hava Ulaştırma Anlaşması (HUA) imzalanmıştır. Savunma Malzemesi Alanında İşbirliği Düzenlemesi de 11 Mart 2010'da Ankara'da imzalanmıştır. Son olarak TBMM Başkanımız Sayın Cemil Çiçek 2014 Eylül ayındaAvustralya'yı ziyaret etmiştir.İki ülke Dışişleri Bakanlıkları arasındaki siyasi istişarelerin sonuncusu, Haziran 2014'de yapılmıştır. Dışişleri Bakanı Sayın Rudd, 1 Şubat 2011 tarihinde ülkemize resmi bir ziyarette bulunmuş; iki ülke arasındaki işbirliğinin çeşitli bölgesel konular bağlamında daha da geliştirilmesi ve ilişkilere stratejik bir boyut kazandırılması olanakları ele alınmıştır. Ziyaret sırasında, Dışişleri Bakanlıkları Arasında İşbirliği İçin Eylem Planı imzalanmıştır. Başbakan Sayın Julia Gillard’ın 24-26 Nisan 2012 tarihlerinde ülkemizi ziyareti çerçevesinde Başbakan Sayın Tayyip Erdoğan’la görüşmesinin ardından bir ortak bildirge yayınlanmıştır. Anılan ortak bildirge kapsamında Çanakkale Kara Savaşları’nın 100. yıldönümü çerçevesinde, 2015 yılı “Avustralya’da Türkiye Yılı” ve “Türkiye’de Avustralya Yılı” olarak ilan edilmiş ve karşılıklı kültür yılı olarak kutlanmasına karar verilmiştir. Ortak bildirgenin tam metni aşağıda sunulmaktadır. İkili ziyaretlerin yanı sıra, çeşitli uluslararası toplantılar marjında da iki ülke liderleri görüşmeler gerçekleştirmektedirler.

26 Nisan 2012 tarihli Türkiye-Avustralya
Ortak Bildirgesi

Türkiye Cumhuriyeti ve Avustralya Hükümetleri, Birinci Dünya Savaşı’nda yaşanan ortak trajedi sonucunda iki ulus arasında oluşan güçlü ve dostane bağları teyit ederek;

Birinci Dünya Savaşı sırasındaki Çanakkale Kara Savaşları’nı, savaşan askerler arasında gelişen, daha sonra da yaraların karşılıklı olarak sarılmasına önemli katkıda bulunan anlayış ve saygı açısından eşsiz bir örnek oluşturduğunu teyit ederek;

Sözkonusu tarihi bağların, iki ulus arasındaki siyasi ve toplumsal temaslarla, artan ticaretle güçlendiğini; böylece güçlü ve karşılıklı yarar sağlayan ikili ilişkiler için zemin hazırladığını kabul ederek,

Çanakkale Kara Savaşları’nın 97. yıldönümü vesilesiyle, 2015’teki 100. yıldönümünü, ortak tarihi yansıtmak ve ilişkilerin geleceğine bakmak için önemli bir fırsat olarak değerlendirerek,

Çanakkale Kara Savaşları’nın 2015’te anılacak olan 100. yıldönümü çerçevesinde, mevcut ilişkilere yeni bir ivme kazandırmayı arzu ederek;

Siyasi, ekonomik ve kültürel bağları güçlendirmenin yanı sıra halklar arasındaki temasların da artırılmasını teşvik etmeyi amaçlayarak;

Dışişleri Bakanlıkları arasında 1 Şubat 2011 tarihinde imzalanan İşbirliği Eylem Planı’na atıfta bulunarak;

100. yıldönümünü anma törenlerini başarılı bir şekilde gerçekleştirmek için, iyi niyetle her türlü çabayı göstermeye azmederek aşağıdaki hususları kararlaştırmışlardır:

1) 2015 yılı “Avustralya’da Türkiye Yılı” ve “Türkiye’de Avustralya Yılı” olarak ilan edilerek karşılıklı kültür yılı olarak kutlanacak; bu süre zarfında iki ülke arasındaki tarihi, sosyal ve kültürel anlayışı ve farkındalığı artırmak için çeşitli faaliyetler gerçekleştirilecektir. Bu amaca matuf olarak gerekli eşgüdüm, iki ülkenin ilgili bakanlıkları tarafından sağlanacaktır.

2) 1915 Çanakkale Kara Savaşları’nın 100. yıldönümünü anma amaçlı projelerin kararlaştırılmasına, geliştirilmesine, uygulanmasına ve yürütülmesine yönelik işbirliği teşvik edilecektir. 100. yıldönümünü anma törenleri çerçevesinde, Türkiye'de gerçekleştirilmek üzere Avustralyalı özel ve tüzel kişiler tarafından sunulacak etkinlik teklifleri öncelikle yetkili Avustralya makamları tarafından değerlendirilip karara bağlanacak, seçilen uygun öneriler diplomatik yollardan ilgili Türk makamlarıyla ele alınacaktır. Aynı yöntem Türkiye tarafından Avustralya’da gerçekleştirilmek üzere sunulacak etkinlik önerileri için de geçerli olacaktır.

3) Etkinlik önerilerine ilişkin bilgi değişimini takiben, ilgili Türk ve Avustralya makamları, kendi ülkelerinde gerçekleştirilecek uygun etkinlik önerilerini seçip onaylayacaklardır.

4) İlgili Bakanlıkları ve kültürel kuruluşları da kapsayacak şekilde ortak bir eşgüdüm birimi kurulabilecektir.

5) Birinci maddede sözü edilen 2015 karşılıklı kültür yılına ve 100. yıldönümünü anma törenlerine ilişkin faaliyetlerin başarılı bir şekilde tamamlanması amacıyla, tanıtım faaliyetlerinin yanı sıra, kamuoyu ve medya faaliyetleri de dâhil olmak üzere, sahadaki protokol ve güvenlik düzenlemeleri, hükümetlerin kendi sorumluluklarında olacaktır.

6) Aksi kararlaştırılmadığı sürece, her bir etkinlik için ayrı ayrı değerlendirilmek üzere, her hükümet 100. yıldönümünü anma törenleri çerçevesinde gerçekleştireceği etkinliklerin masraflarını, ayrıca aynı yıl kültür yılı çerçevesinde düzenlenecek faaliyetlerin maliyetlerini kendisi üstlenecektir.